Przewlekłe zapalenie oskrzeli – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie oskrzeli jest chorobą układu oddechowego zlokalizowaną poniżej gardła. W zależności od długości jej trwania wyróżnia się trzy postacie, a jedną z nich jest przewlekłe zapalenie oskrzeli. Wskazują na nią objawy takie jak kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny i towarzyszącą temu dusznością, który powtarza się codziennie lub okresowo, dodatkowo nasila rano. To poważny stan, który wymaga specjalistycznego leczenia.

Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli i jak je leczyć? Co na kaszel przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli najlepiej się sprawdzi? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Przewlekłe zapalenie oskrzeli – co to jest?
• Przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli – objawy
• Kiedy i do jakiego lekarza należy zgłosić się z zapaleniem oskrzeli?
• Diagnostyka przewlekłego zapalenia oskrzeli
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli – leczenie
• Leczenie wspomagające
• Sposoby na kaszel przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli – ile trwa?

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – co to jest?

Przewlekłe zapalenie oskrzeli to postępująca choroba definiowana jako kaszel przebiegający z odkrztuszaniem plwociny, który trwa przez co najmniej 3 miesiące w roku, przez większość dni w miesiącu, w czasie 2 następujących po sobie lat¹. Występuje przy braku innych przyczyn przewlekłego kaszlu, takich jak gruźlica lub rak płuc². Przewlekłe zapalenie oskrzeli występuje u większości chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP)³. W POChP dochodzi do obturacji oskrzeli. Przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpoznajemy na podstawie samej definicji choroby⁴.

W przebiegu przewlekłego zapalenia oskrzeli wyściółka drzewa oskrzelowego jest stale drażniona, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego. To z kolei powoduje produkcję śluzu, który zatyka drogi oddechowe, przez co przepływ powietrza przez nie jest mocno utrudniony.

Przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli

Główną przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli jest palenie tytoniu. Wdychanie dymu tytoniowego podrażnia drogi oddechowe, co przyczynia się do produkcji śluzu. Źródłem dolegliwości mogą być również alergeny roślinne lub zwierzęce, kurz czy roztocza. Za czynnik etiologiczny uznawane są również częste infekcje wirusowe¹.

W ramach profilaktyki przewlekłego zapalenia oskrzeli należy więc zrezygnować z palenia papierosów. Ponadto zaleca się unikanie wdychania zanieczyszczeń, w tym kurzu i oparów chemicznych.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – objawy

Główny objaw przewlekłego zapalenia oskrzeli to przewlekły kaszel, dla którego charakterystyczna jest ropna plwocina o zwiększonej objętości i narastająca duszność. Objawy te stosuje się w klasyfikacji klinicznej ciężkości zaostrzeń przewlekłego zapalenia oskrzeli. Czynniki wiążące się z większą częstością zaostrzeń to przede wszystkim podeszły wiek¹.

Gdy występują wszystkie trzy objawy (zwiększenie objętości plwociny, ropna plwocina i narastająca duszność), mówi się o najcięższym zaostrzeniu przewlekłego zapalenia oskrzeli, czyli typie I. W typie II występują 2 spośród 3 głównych objawów, a w typie III tylko 1 i co najmniej 1 z mniejszych objawów zakażenia dróg oddechowych, np. nasilone świsty, gorączka, nasilony kaszel lub zwiększenie uderzeń serca o 20%⁵.

Kiedy i do jakiego lekarza należy zgłosić się z zapaleniem oskrzeli?

Konsultacja lekarska jest wskazana w sytuacji, gdy pojawią się takie objawy jak⁶:

• świszczący oddech i duszność lub silny ból w klatce piersiowej (objawy te nasilają się przy wdechu),
• gorączka powyżej 38°C utrzymuje się dłużej niż kilka dni lub nie ustępuje po podaniu leków przeciwgorączkowych.

Do lekarza należy udać się, jeżeli niepokojące objawy utrzymują się przez ponad tydzień. Podejrzenie zapalenia oskrzeli powinno się skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu. Lekarz rodzinny po postawieniu diagnozy może skierować pacjenta do poradni chorób płuc, gdzie przyjmuje pulmonolog, czyli specjalista, który leczy choroby płuc i oskrzeli.

Diagnostyka przewlekłego zapalenia oskrzeli

Przewlekłe zapalenie oskrzeli zazwyczaj rozpoznawane jest już podczas badania fizykalnego. Lekarz może jednak zlecić dodatkowe badania takie jak:

• RTG klatki piersiowej,
• badania krwi,
• gazometria krwi,
• spirometria,
• badania bakteriologiczne,
• bronchoskopia.

Podejście zależy od przebiegu choroby.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – leczenie

W terapii stosuje się przede wszystkim antybiotyk na zapalenie oskrzeli. Lekarz może zalecić także przyjmowanie leków rozszerzających oskrzela, wziewnych steroidów, leków wykrztuśnych i mukolitycznych. Czasami wykonuje się drenaż oskrzeli².

Leczenie wspomagające

Na przewlekłe zapalenie oskrzeli u dzieci i dorosłych oprócz przyjmowania leków stosuje się także inne metody leczenia²:

• wyeliminowanie przyczyny choroby (usunięcie czynników drażniących),
• stosowanie tlenoterapii,
• intensywne nawadnianie,
• fizjoterapia klatki piersiowej.

Forma terapii zależy od stopnia nasilenia objawów i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Sposoby na kaszel przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli

Najbardziej uciążliwy przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli jest kaszel mokry, dlatego w ramach leczenia pacjentom zalecane są syropy na mokry kaszel. Cechują się one wykrztuśnym działaniem, czyli ułatwiają ewakuację zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Niewskazany w tym przypadku jest syrop na suchy kaszel, który w odróżnieniu od syropu na kaszel mokry ma za zadanie hamować odruch kaszlu.

Po lek na kaszel powinno się sięgnąć przede wszystkim wtedy, gdy występuje mokry kaszel po przeziębieniu. Trzeba mieć świadomość, że niedoleczone przeziębienie może doprowadzić do wielu groźnych powikłań, w tym m.in. ostrego zapalenia oskrzeli. Jeśli objawy przeziębienia utrzymują się przez długi czas i pomimo stosowania leczenia nie ustępują, warto skonsultować się w tej sprawie z lekarzem i upewnić się, czy zwykłe przeziębienie przypadkiem nie przerodziło się w dużo poważniejszą chorobę.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – ile trwa?

O przewlekłym zapaleniu oskrzeli mówi się wtedy, gdy uporczywe dolegliwości utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące w roku i występują w 2 następujących po sobie latach. Oznacza to, że jest to stan kliniczny trwający przez 2 lata, najczęściej jednak dłużej. Wszystko zależy tak naprawdę od tego, kiedy zostanie wdrożone leczenie i jaka będzie jego skuteczność.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Albertson T., Louie S., Chan A., Rozpoznawanie i leczenie zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli u chorych w podeszłym wieku, [w:] Medycyna Wieku Podeszłego, 2011, tom 1, nr 1, 1–14.
2. Brunton S., Carmichael B., Colgan R. et al., Acute Exacerbation of Chronic Bronchitis: A Primary Care Consensus Guideline, [w:] The American Journal of Managed Care, Vol. 10, No. 10, 2004, 689-696.
3. Balter M., La Forge J., Low D. i et al., Canadian guidelines for the management of acute exacerbations of chronic bronchiti. Can. Respir. J., 2003; 10 (supl. B): 3B–32B.
4. Kałucka S., Najnowsze wytyczne postępowania Przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc na rok 2019/2020- GOLD część 1 Epidemiologia, etiologia, rozeznanie. Geriatria 2020; 14, 5-15.
5. Anthonisen N.R., Manfreda J., Warren C.P. i wsp., Antibiotic therapy in exacer- bations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann. Intern. Med., 1987; 106: 196–204.
6. Mejza F., Niżankowska-Mogilnicka E.: Choroby układu oddechowego – postępy 2016. Med. Prakt., 2017; 4: 45–56, 102