Fakty i mity na temat kaszlu

Kaszel to jeden z najczęściej występujących objawów chorobowych. Choć każdy miał z nim do czynienia, nie każdy jest w stanie coś więcej powiedzieć na jego temat. Wokół kaszlu narosło wiele mitów, w które niestety sporo osób wierzy, nie weryfikując wcześniej zasłyszanych informacji. Dlatego dziś rozprawimy się ze stereotypami dotyczącymi kaszlu mogącymi przyczynić się do postawienia błędnej diagnozy czy zastosowania nieodpowiedniego leku na kaszel. Dowiedz się, co jest faktem, a co mitem!

Spis treści:

• Kaszel jest zawsze objawem chorobowym – MIT
• Kaszel suchy nazywany jest nieproduktywnym, a mokry produktywnym – FAKT
• Przy kaszlu zawsze konieczna jest wizyta u lekarza – MIT
• Domowe sposoby na kaszel są skuteczne – FAKT
• Na kaszel można stosować każdy syrop – MIT
• Przy kaszlu suchym ważne jest nawilżanie błon śluzowych gardła – FAKT
• Syrop wykrztuśny można przyjmować o dowolnej porze dnia – MIT
• Kaszel mokry często jest następstwem kaszlu suchego – FAKT

Kaszel jest zawsze objawem chorobowym – MIT

Kaszel to fizjologiczny odruch obronny powodujący gwałtowne wyrzucenie powietrza z płuc, którego celem jest obrona przed przedostaniem się do układu oddechowego ciał obcych, a także pozbycie się wydzieliny powstałej w wyniku czynników drażniących. Z jednej strony zwykle nie powstaje bez wyraźnej przyczyny, ale z drugiej tą przyczyną wcale nie musi być choroba. Kaszel nierzadko towarzyszy alergii, jak również pojawia się wtedy, gdy w drogach oddechowych utknie ciało obce. Co ciekawe, zdrowy człowiek również może kasłać, np. dziecko może zakasłać od kilku do ok. 30 razy na dobę, a 5% dzieci kaszle także w nocy¹.

Kaszel suchy nazywany jest nieproduktywnym, a mokry produktywnym – FAKT

Pod względem charakteru wyróżnia się dwa rodzaje kaszlu: nieproduktywny i produktywny. Kaszlem nieproduktywnym nazywany jest suchy kaszel, gdyż w jego przebiegu nie występuje odkrztuszanie wydzieliny. Z kolei określenie produktywny oznacza, że kaszel powoduje odkrztuszanie zalegającej w drogach oddechowych plwociny, określanej też mianem flegmy. Z uwagi na czas trwania występuje podział na kaszel ostry, podostry oraz kaszel przewlekły².

Przy kaszlu zawsze konieczna jest wizyta u lekarza – MIT

Nie zawsze z kaszlem trzeba iść do lekarza, zazwyczaj jesteśmy w stanie poradzić sobie z nim na własną rękę, stosując leki na kaszel. Są jednak sytuacje, kiedy wizyta lekarska jest jak najbardziej wskazana. Dotyczy to przypadku, gdy mokry kaszel u dziecka występuje wraz z innymi objawami typu wysoka gorączka, duszności czy silny ból gardła. Konsultację ze specjalistą trzeba odbyć również wtedy, gdy uporczywy i duszący kaszel będzie się utrzymywać jeszcze na długo (6-8 tygodni) po infekcji. Powodem do niepokoju i zasięgnięcia opinii lekarza jest także męczący kaszel w nocy³.

Domowe sposoby na kaszel są skuteczne – FAKT

Przekazywane z pokolenia na pokolenie domowe metody leczenia kaszlu, w tym polecane przez nasze mamy i babcie mleko z miodem i czosnkiem, wbrew pozorom pomogą uporać się z kaszlem i skrócą czas jego trwania. Ich stosowanie jest wskazane przede wszystkim na początkowym etapie infekcji, gdy oprócz kaszlu nie dokuczają żadne inne objawy, a jeśli już, to są one łagodne. Oprócz mikstur na bazie domowych składników pomocne mogą okazać się również inhalacje na kaszel. Nie ma jednak co zastanawiać się, jak pozbyć się kaszlu w jeden dzień, gdyż w większości przypadków jest to po prostu niemożliwe. Leczenie wymaga czasu.

Na kaszel można stosować każdy syrop – MIT

Syropy na kaszel wykazują różne działanie na organizm, dlatego przy wyborze należy kierować się przede wszystkim składem oraz przeznaczeniem. Nie jest prawdą, że każdy syrop leczy każdy rodzaj kaszlu. Przykładowo syrop przeciwkaszlowy nadaje się wyłącznie do leczenia kaszlu nieproduktywnego, gdyż hamuje odruch kaszlu, co nie jest pożądane w walce z kaszlem produktywnym³.

Z kolei na przewlekły mokry kaszel u dorosłych i dzieci stosować należy lek wykrztuśny, np. Deflegmin syrop, który ułatwi usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych³. Zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych oraz usprawnia jego transport i dzięki temu ułatwia odkrztuszanie, łagodząc kaszel. Deflegmin dla dorosłych można stosować w ostrych i przewlekłych chorobach płuc oraz oskrzeli, które przebiegają z utrudnionym odkrztuszaniem lepkiej wydzieliny z dróg oddechowych⁴.

Jeśli nie ma się pewności, co kupić na duszący kaszel u dziecka, warto skonsultować się w tej sprawie z lekarzem lub poprosić o radę farmaceutę.

Przy kaszlu suchym ważne jest nawilżanie błon śluzowych gardła – FAKT

Kaszel suchy może powodować wysuszanie i podrażnienie błon śluzowych, dlatego oprócz przyjmowaniu leków przeciwkaszlowych, czyli hamujących kaszel, należy jeszcze pamiętać o odpowiednim nawilżeniu błon śluzowych dróg oddechowych. Aby prawidłowo nawilżyć śluzówkę gardła, trzeba przede wszystkim pić dużo wody i zadbać o to, by w pomieszczeniu, w którym najwięcej się przebywa, powietrze nie było suche. Oprócz tego można stosować płukanki na gardło i tabletki na kaszel do ssania.

Syrop wykrztuśny można przyjmować o dowolnej porze dnia – MIT

Duże znaczenie ma nie tylko to, jaki syrop na kaszel dla dziecka wybierzemy, ale też w jaki sposób będziemy mu go podawać. O ile syrop na suchy kaszel u dzieci można zażyć o każdej porze dnia, nawet w nocy, to na kaszel mokry już nie. Lek wykrztuśny taki jak Deflegmin dla dzieci należy przyjmować wyłącznie w ciągu dnia, a ostatnią dawkę na kilka godzin przed snem (minimum 3 godziny). A to dlatego, że ma on za zadanie umożliwić pozbycie się znajdującej się w drogach oddechowych wydzieliny, a zatem wzmaga odruch kaszlowy. Jeśli taki syrop podany zostanie tuż przed snem, to kaszel w nocy u dziecka zwyczajnie mu go zakłóci, powodując pobudki z dusznościami.

Kaszel mokry często jest następstwem kaszlu suchego – FAKT

Kaszel występujący w pierwszej fazie infekcji jest kaszlem suchym, a dopiero po kilku dniach zmienia się w kaszel mokry i przebiega z odkrztuszaniem śluzowej lub śluzowo-ropnej wydzieliny³. Charakter kaszlu dużo mówi nam o przyczynie jego wystąpienia, dlatego warto umieć rozróżnić jeden od drugiego. Kaszel wilgotny jest głębszy i ma bulgoczący wydźwięk, w dodatku podczas kasłania odkrztusza się lepką i gęstą wydzielinę, co nie występuje przy kaszlu suchym.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania związane z kaszlem:

1. Czy kaszel zawsze świadczy o chorobie? 

Nie. Kaszel może występować jako objaw chorobowy, ale nie zawsze musi tak być. Kasłanie jest fizjologiczną reakcją organizmu służącą oczyszczeniu dróg oddechowych np. z nadmiernej wydzieliny. Kaszel może się też pojawić w przypadku przedostania się do nich ciała obcego lub w razie podrażnia substancjami pochodzącym z zewnątrz, np. dymem papierosowym czy oparami. Z tego wynika, że kaszel nie powstaje bez wyraźnej przyczyny, ale nie musi wskazywać na chorobę. Kaszlą również zupełnie zdrowe osoby, więc taki objaw niekoniecznie jest powodem do niepokoju, szczególnie jeśli nie towarzyszą mu żadne inne symptomy.  

2. Czy na kaszel można zastosować dowolny rodzaj syropu? 

Nie, ponieważ poszczególne preparaty zawierają różne składniki aktywne, więc wykazują odmienne działanie na organizm. Syropy dzieli się na dwie podstawowe grupy. Pierwszą z nich są środki przeciwkaszlowe. Ich zadaniem jest hamowanie odruchu kaszlu nieproduktywnego (bez odksztuszania wydzieliny). Nie można stosować ich w przypadku kaszlu produktywnego – jeśli w drogach oddechowych zalega wydzielina, jej odkrztuszanie jest pożądane. Na przewlekły, mokry kaszel stosuje się natomiast syropy wykrztuśne, które wspierają wydzielanie się śluzu i jego transport. W ten sposób ułatwiają wykrztuszanie wydzieliny. Na każdy rodzaj kaszlu należy zatem przyjmować określony rodzaj syropu.  

Bibliografia:

1. Kulus M., Bielecka T., Zawadzka-Krajewska A., Przewlekły kaszel u dzieci, W: Fal A.M. (red.): Alergia, choroby alergiczne, astma. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2010.
2. Batura-Gabryel H., Kaszel – trudny problem kliniczny, Nowa Medycyna, 1/2012.
3. Jung A., Maślany A., Przewlekły kaszel u dzieci – problem diagnostyczny i terapeutyczny, Pediatr Med Rodz, 8 (2), p. 97-100, 2012.
4. https://deflegmin.pl/ (dostęp: 2021.08.19)