Przewlekła obturacyjna choroba płuc – czym jest i jak ją leczyć?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to niemożliwa do wyleczenia choroba, na którą w Polsce cierpi już prawie 2 mln osób. Charakteryzuje się trwałym i postępującym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe i wiąże się z nasiloną przewlekłą odpowiedzią zapalną dróg oddechowych i płuc na szkodliwe cząstki lub gazy¹. Choć POChP nie da się wyleczyć, to można zmniejszać jej objawy, podnosząc komfort życia. Chorobie tej można też skutecznie zapobiegać. Jak wygląda przebieg POChP i co ją wywołuje? Jak zapobiec dalszemu rozwojowi choroby? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)?
• Przyczyny POChP – co wywołuje przewlekłą obturacyjną chorobę płuc?
• Jak wygląda przebieg POChP?
• Objawy POChP i rozpoznanie choroby
• Jak wygląda leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc?
• POChP – czynniki ryzyka i rokowanie

Czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)?

POChP jest chorobą układu oddechowego, której przyczyną są czynniki środowiskowe. Cechuje się ograniczeniem przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe, które jest związane z nadmierną reakcją zapalną w oskrzelach i płucach w odpowiedzi na szkodliwe działanie pyłów i gazów. Charakterystyczne jest dla niej także występowanie uporczywych i niepokojących objawów ze strony układu oddechowego². Polskie Towarzystwo Chorób Płuc definiuje przewlekłą obturacyjną chorobę płuc jako powszechnie występującą przewlekłą chorobę poddającą się profilaktyce i leczeniu³.

Przyczyny POChP – co wywołuje przewlekłą obturacyjną chorobę płuc?

Główną przyczyną przewlekłej obturacyjnej choroby płuc są nieprawidłowości dróg oddechowych i/lub płuc spowodowane narażeniem na szkodliwe pyły lub gazy. W aż 80% przypadków do rozwoju choroby prowadzi narażenie na dym tytoniowy. Oznacza to, że w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby palące papierosy. Trzeba jednak podkreślić, że nie tylko palenie tytoniu prowadzi do rozwoju POChP, lecz również narażenie dymy, pyły i gazy w miejscu pracy oraz na zanieczyszczenia powietrza wewnątrz słabo wentylowanych pomieszczeń w następstwie spalania biomasy. U zaledwie 1% chorych czynnikiem rozwoju jest genetycznie uwarunkowany niedobór α1-antytrypsyny².

Jak wygląda przebieg POChP?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest chorobą postępującą. Zmiany patofizjologiczne w przebiegu POChP występują zwykle w sekwencji²:

• nadmierne wydzielanie śluzu – powoduje wilgotny kaszel, który jest jednym z pierwszych objawów choroby. Wskazuje na przewlekłe zapalenie oskrzeli i nie musi się wiązać z ograniczeniem przepływu powietrza w płucach (nie dotyczy wszystkich chorych);
• ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe – powoduje to obturacja małych oskrzeli i oskrzelików oraz zwiększenie podatności płuc. Przyczyną obturacji dróg oddechowych może być też skurcz mięśni gładkich oskrzeli lub wypełnienie światła oskrzeli przez komórki zapalne, śluz i wysięk;
• rozdęcie płuc i rozedma – powodem rozdęcia jest zwiększenie częstości oddechów i skrócenie czasu wydechu. Rozedma polega na zwiększeniu przestrzeni powietrznych położonych dystalnie od oskrzelika końcowego i zniszczenie ścian pęcherzyków płucnych;
• zaburzenia wymiany gazowej;
• rozwój nadciśnienia płucnego i serca płucnego.

Objawy POChP i rozpoznanie choroby

Objawy kliniczne występujące u chorych na POChP zależą od stadium choroby. W większości przypadków POChP występują takie objawy jak²:

• przewlekły kaszel, pojawiający się okresowo lub codziennie, często przez cały dzień, rzadko wyłącznie w nocy;
• przewlekłe odkrztuszanie plwociny (największe po przebudzeniu);
• duszność na ogół codzienna (na początku jedynie wysiłkowa, później również spoczynkowa).

W zależności od postaci POChP chorzy mogą uskarżać się na łatwe męczenie się, utratę łaknienia, chudnięcie oraz pogorszenie nastroju i samopoczucia².

Rozpoznanie POChP stawia się na podstawie badań. Jednym z najważniejszych jest spirometria pozwalająca określić pojemność płuc. Pacjentom dodatkowo zleca się też m.in. badania obrazowe (np. RTG klatki piersiowej), pulsoksymetrię i gazometrię krwi tętniczej czy posiew plwociny². Poszerzenie diagnostyki jest konieczne zwłaszcza wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że u chorego rozwinęło się zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc.

Jak wygląda leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc?

POChP ma charakter postępujący i prowadzi do trwałego uszkodzenia płuc, jednak poprzez odpowiednie leczenie można zapobiec jej zaostrzeniu. Pacjentom przepisuje się przede wszystkim leki rozszerzające oskrzela, które zmniejszają duszność, poprawiają tolerancję wysiłku i zmniejszają ryzyko zaostrzeń. Niekiedy zastosowanie znajdują glikokortykosteroidy wziewne lub inne leki. U niektórych chorych stosuje się leczenie tlenem. W ciężkich przypadkach u chorych z POChP przeprowadza się leczenie chirurgiczne (np. wycięcie pęcherzy rozedmowych)².

Leczenie farmakologiczne ani żadne inne nie naprawi zniszczonych płuc u pacjentów z POChP, ale znacznie spowolni postęp choroby i poprawi komfort życia².

POChP – czynniki ryzyka i rokowanie

Zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc można uniknąć poprzez całkowite zaprzestanie palenia tytoniu oraz unikanie biernego palenia i narażenia na zanieczyszczenia. Trzeba mieć świadomość, że zaostrzenia POChP zwiększają ryzyko zgonu. Do głównych przyczyn zgonu należą choroby układu krążenia, rak płuca i niewydolność oddechowa. Dlatego tak ważne jest leczenie POChP, zmniejszanie objawów i stosowanie się do zaleceń lekarza².

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące przewlekłej obturacyjnej choroby płuc:

1.Czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) cechuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe oraz objawami ze strony układu oddechowego takimi jak duszność wysiłkowa i kaszel.

2.Czy można wyleczyć przewlekłą obturacyjną chorobę płuc?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest schorzeniem nieuleczalnym, w dodatku postępującym. Aby spowolnić jego rozwój i poprawić komfort życia, należy zastosować odpowiednie leczenie.

Bibliografia:

1. Mejza F., Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – objawy i profilaktyka, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pochp/podstawoweinformacje/54198,przewlekla-obturacyjna-choroba-pluc-pochp (dostęp: 2022.11.22.)).
2. Pierzchała W., Niżankowska-Mogilnicka E., Gajewski P. i in., Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.6 (dostęp: 2022.11.22.)).
3. Jassem E., Chory na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) w opiece lekarza rodzinnego, Pneumonol. Alergol. Pol. 2014; 82, supl. 2: 11–21.