W diagnostyce kaszlu mokrego wykorzystuje się różne badania. Wśród nich znajdują się metody nieinwazyjne, takie jak tomografia komputerowa, USG lub pobranie wymazu i badanie plwociny. Jednak wciąż standardem postępowania diagnostycznego w ustaleniu przyczyn mokrego kaszlu jest bronchoskopia. Co to za metoda? Na czym polega? W jakich przypadkach się ją wykonuje? Dowiedz się więcej.
Spis treści:
- Kaszel mokry – po czym go rozpoznać?
- Bronchoskopia – na czym polega to badanie?
- Bronchoskopia – wskazania kliniczne, czyli kiedy wykonać badanie?
- Bezpieczna bronchoskopia – jak przygotować się do badania?
- Skutki uboczne – jakie mogą być powikłania po bronchoskopii?
Kaszel mokry – po czym go rozpoznać?
Kaszel to jeden z naturalnych odruchów obronnych organizmu. Pozwala oczyścić drogi oddechowe z ciał obcych lub z nadmiaru wydzieliny. Jednak jest też zaliczany do najczęstszych objawów chorób układu oddechowego: od zakażeń górnych dróg oddechowych przez napady astmy po zapalenie płuc [1].
Często odruchowi kasłania towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny, którą fachowo nazywa się plwociną. Wówczas mówi się, że jest to produktywny, mokry kaszel. Plwocina może różnić się kolorem, konsystencją oraz może być odkrztuszana w różnej ilości. Jej wygląd zazwyczaj ułatwia lekarzowi rozpoznanie przyczyny kaszlu [1]. Jeśli jednak diagnoza jest trudna do postawienia, wykonuje się badania dodatkowe, wśród których znajduje się bronchoskopia.
Bronchoskopia – na czym polega to badanie?
Bronchoskopia jest jednym z podstawowych zabiegów diagnostycznych stosowanych w pulmonologii [2]. Badanie bronchoskopowe jest metodą wizualizacji. Pozwala na wzrokową ocenę drzewa oskrzelowego, wyglądu błony śluzowej i drożności tchawicy i oskrzeli, strun głosowych oraz wykluczenie obecności zmian w śródpiersiu, jamie opłucnej lub w miąższu płucnym [2, 3].
Bronchoskopia to badanie endoskopowe, do którego używa się cienkiego, elastycznego bronchoskopu, znanego też jako bronchofiberoskop. W niektórych przypadkach, np. w zaawansowanym stadium raka płuc, wykonuje się tzw. bronchoskopię sztywną za pomocą metalowego bronchoskopu [3].
Podczas bronchoskopii można przeprowadzić dodatkowe zabiegi m.in. [3]
- pobrać materiał do badań mikrobiologicznych (np. w celu ustalenia, jakie bakterie powodują zapalenie płuc);
- pobrać wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego;
- przeprowadzić biopsję węzła chłonnego przez ścianę oskrzela;
- wykonać pobranie drobnego fragmentu miąższu płuc za pomocą transbronchialnej (przezoskrzelowej) biopsji płuca.
Bronchoskopia – wskazania kliniczne, czyli kiedy wykonać badanie?
Wskazania do bronchoskopii obejmują przede wszystkim ocenę przyczyny objawów ze strony układu oddechowego zgłaszanych przez pacjentów. Należą do nich [2]:
- krwioplucie;
- przewlekły kaszel lub napady kaszlu o niejasnej przyczynie;
- mokry kaszel i odkrztuszanie dużej ilości wydzieliny ropnej i śluzowej;
- duszność nieznanego pochodzenia;
- stridor (świszczenie);
- nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych lub zapalenie płuc o tej samej lokalizacji.
Bardzo często badanie bronchoskopowe wykonuje się również przy podejrzeniu obecności przeszkody w drogach oddechowych, np. ciała obcego, guza, nacieku lub ucisku [2].
Można również wykorzystać bronchoskopię w celach leczniczych. Jako metoda terapeutyczna sprawdza się u pacjentów z uporczywym, mokrym kaszlem. Pozwala na odsysanie wydzieliny z oskrzeli u chorych, którzy nie radzą sobie naturalnie z jej odkrztuszaniem, mają podejrzenie zachłyśnięcia lub kiedy istnieje konieczność usunięcia ciała obcego, czy udrożnienie zwężonego oskrzela [3].
Bezpieczna bronchoskopia – jak przygotować się do badania?
Badanie wykonuje się u pacjenta, który jest na czczo. W dzień jego wykonania obowiązuje zakaz przyjmowania pokarmów stałych i płynnych. Nie można również pić. Po pierwszy posiłek lub coś do picia można sięgnąć dopiero po upływie co najmniej dwóch godzin od przeprowadzonej bronchoskopii. Należy pamiętać, że badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym m.in. gardła, nasady języka i krtani, więc jedzenie lub picie przy działających środkach znieczulających grozi zachłyśnięciem [3].
Bronchoskopia – przeciwwskazania
Przed badaniem pacjent powinien również poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia. Co prawda nie ma żadnych bezwzględnych przeciwwskazań przed wykonaniem bronchoskopii, ale ewentualnie może to być [2]:
- ciężka niewydolność oddechowa;
- przebyty zawał serca w ciągu ostatnich 14 dni lub niestabilna dławica piersiowa;
- poważne zaburzenia rytmu serca, zwłaszcza komorowe lub ciężka niewydolność serca;
- zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa (dotyczy bronchoskopii sztywnej).
Skutki uboczne – jakie mogą być powikłania po bronchoskopii?
Bronchoskopia jest badaniem endoskopowym, w którym bardzo rzadko dochodzi do wystąpienia powikłań. Możliwe skutki uboczne to [2, 3]:
- krwawienia z nosa lub z dróg oddechowych;
- krwioplucie;
- skurcz oskrzeli;
- hipoksemia (spadek zawartości tlenu we krwi tętniczej);
- odma opłucnowa;
- uszkodzenie strun głosowych;
- uporczywy kaszel w czasie badania;
- zaburzenia rytmu serca;
- przejściowe podwyższenie temperatury ciała po zabiegu.
Pacjenci po bronchoskopii czasami skarżą się na ból gardła i chrypkę, ale dolegliwości te ustępują zazwyczaj w ciągu doby. Jeśli nie mijają, należy skonsultować się z lekarzem.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęściej zadawane pytania związane z bronchoskopią:
1. Czy bronchoskopia jest bolesna?
Bronchoskopia jest badaniem bezbolesnym, ponieważ przed jej wykonaniem pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe. Wykorzystuje się do niego lidokainę (roztwór 10% – łuki podniebienne, tylna ściana gardła, nasada języka, 4% – krtań, 2% – drogi oddechowe poniżej krtani). W czasie bronchofiberoskopii pacjent może być wprowadzony w stan tzw. płytkiej sedacji, czyli poddany niskim dawkom leków uspokajających [4]. Bronchoskopia może jedynie powodować dyskomfort związany z wprowadzaniem narzędzia diagnostycznego przez nos lub usta [3].
2. Jak długo trwa badanie bronchoskopii?
Czas wykonania bronchoskopii zależy od ilości wykonywanych badań lub zabiegów. Jednak zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut [3].
3. Co można wykryć podczas bronchoskopii?
Badanie bronchoskopowe często wykorzystuje się w diagnostyce chorób nowotworowych, np. raka płuc, przerzutów w węzłach chłonnych i nowotworów układu chłonnego. Może również pomóc w diagnozie sarkoidozy i innych chorób płuc [3].
Bibliografia:
[1] Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 05.03.2024)). [2] Sładek K., Bronchoskopia – cz. 1. Wskazania, przeciwwskazania, powikłania, 2020 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pulmonologia/praktyka-kliniczna/zabiegi/253700,bronchoskopia-cz-1-wskazania-przeciwwskazania-powiklania (dostęp: 05.03.2024)). [3] Mejza F., Bronchoskopia, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/68569,bronchoskopia (dostęp: 05.03.2024)). [4] Sładek K., Bronchoskopia – cz. 2. Przygotowanie pacjenta i wykonanie badania, 2020 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pulmonologia/praktyka-kliniczna/zabiegi/253703,bronchoskopia-cz-2-przygotowanie-pacjenta-i-wykonanie-badania (dostęp: 05.03.2024)).