Inhalacja łagodzi objawy takie jak: duszący kaszel, świszczący oddech, duszność i podrażnienie dróg oddechowych. Dlatego wiele osób zadaje sobie pytanie: czy można ją wykonywać również przy kaszlu mokrym, czy tylko przy suchym? Jak i czym to prawidłowo robić? Wyjaśniamy!
Spis treści:
- Kaszel mokry a kaszel suchy – różnice
- Jakie są przyczyny kaszlu?
- Kaszel – metody leczenia
- Czym są inhalacje?
Kaszel mokry a kaszel suchy – różnice
Kaszel to naturalny, fizjologiczny odruch obronny, który służy do oczyszczania dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny lub ciał obcych. Jednak jest to również jeden z najczęstszych objawów chorób atakujących drogi oddechowe [1].
Ze względu na czas trwania wyróżnia się [2]:
- kaszel ostry, który trwa do 4 tygodni;
- kaszel przewlekły, który utrzymuje się dłużej niż 4 tygodnie.
Ze względu na charakter kaszel dzieli się na [1, 2]:
- suchy – męczący, bez odkrztuszania wydzieliny;
- mokry (produktywny, wilgotny) – towarzyszy mu odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Jakie są przyczyny kaszlu?
Kaszel to częsty objaw chorób układu oddechowego. W przypadku, gdy ma on postać suchą, jego przyczyną w fazie ostrej mogą być m.in. [2]:
- infekcje górnych dróg oddechowych (np. przeziębienie),
- zapalenie oskrzeli,
- zapalenie płuc,
- odma,
- ciało obce w drogach oddechowych,
- zaostrzenia przewlekłych chorób płuc.
W postaci przewlekłej może być objawem na przykład takich chorób, jak [2]:
- astma,
- zapalenie zatok przynosowych,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- przebyte zakażenie górnych dróg oddechowych.
Kaszel mokry, któremu towarzyszy zalegająca flegma w gardle, najczęściej wywołują: rozstrzenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie oskrzeli, POChP, astma lub eozynofilowe zapalenie oskrzeli [1].
Kaszel – metody leczenia
Wbrew pozorom leczenie kaszlu nie polega na przyjmowaniu leków hamujących ten odruch. Zaleca się je rzadko, jedynie w przypadku bardzo silnego, suchego i męczącego kaszlu. Walka z tym objawem skupia się na ustaleniu i usunięciu jego przyczyny. W przypadku chorób, w których w drogach oddechowych zalega wydzielina, odruch kaszlu jest jak najbardziej pożądany. Dlatego, zamiast go hamować lekami przeciwkaszlowymi, podaje się częściej leki, które rozrzedzają gęstą wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie [1].
Poza tym można robić inhalacje, które stanowią podstawowe, domowe sposoby na kaszel krtaniowy, suchy, ale także i mokry. Pod warunkiem że są prawidłowo przeprowadzane i wykonywane przy użyciu odpowiednich środków.
Czym są inhalacje?
Inhalacje to rodzaj leczenia wziewnego, które polega na podawaniu do układu oddechowego leków lub innych aktywnych substancji w postaci aerozolu (zawiesiny cząstek stałych lub płynnych w fazie gazowej). Proces inhalowania wykonuje się przy użyciu [3]:
- inhalatora osobistego, który pozwala przyjąć pojedyncze, odmierzone dawki umieszczonych inhalatorze zawiesin, roztworu lub proszku. Najbardziej znane są inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem, w których wciska się pojemnik z lekiem do dozownika, by uwolnić aerozol. W momencie należy wykonać wdech, aby lek dotarł do dróg oddechowych.
- nebulizatora przenośnego lub stacjonarnego. Nebulizacja polega na tym, że sprężone powietrze lub tlen (nebulizatory ciśnieniowe) albo ultradźwięki (nebulizatory ultradźwiękowe) rozpraszają umieszczony w urządzeniu roztwór leku do postaci aerozolu. Pacjent wdycha go poprzez ustnik lub maskę twarzową.
- rozproszenia aerozolu w pomieszczeniu lub przebywania w środowisku, gdzie naturalnie występuje zwiększona ilość dobroczynnych substancji (np. tężnie solankowe).
Inną domową, ale bardzo popularną metodą inhalacji jest oddychanie ciepłym, parującym powietrzem (wdychanie pary) na przykład z dodatkiem aromatycznych olejków eterycznych lub soli fizjologicznej. Do tego będzie potrzebna tylko miska z gorącą wodą i ręcznik. Wystarczy delikatnie pochylić się nad nią, nakryć głowę ręcznikiem i oddychać uwalnianą parą. Prawidłowo wykonana inhalacja przynosi poprawę.
Z czego inhalacje na kaszel mokry i suchy?
Zastanawiasz się, z czego robić inhalacje na kaszel? Można sięgnąć po roztwór soli fizjologicznej, która będzie nawilżać śluzówkę i łagodzić dolegliwości pochodzące z górnych dróg oddechowych [2]. Mogą być bezpiecznie stosowane u dzieci i dorosłych. Często jest ona również wykorzystywana jako środek przy leczeniu nieżytu nosa. Inhalacje na zatoki z soli fizjologicznej udrażniają je, oczyszczają i nawilżają śluzówkę nosa [4]. Na suchy kaszel pomaga także oddychanie parą ziołową. Do takich inhalacji wykorzystuje się olejek eukaliptusowy, miętowy lub olejek sosnowy. Pomocne okazuje się także leczenie wziewne roztworem soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego, którym ma silne właściwości nawilżające błonę śluzową [4].
Na podobnej zasadzie jak inhalacje na katar, działają inhalacje na kaszel mokry. Można do nich wykorzystać zioła, np. rumianek, który pomaga w rozluźnieniu zalegającego śluzu lub olejek tymiankowy, którego składniki aktywne mają właściwości rozkurczowe i ułatwiają oddychanie. Zalecana jest również inhalacja z soli hipertonicznej (3–7%). Jej działanie osmotyczne zmniejsza lepkość wydzieliny i ułatwia jej usuwanie z dróg oddechowych. U części chorych z mokrym kaszlem w ciągu kilku minut po inhalacji obserwuje się nasilenie odruchu kaszlowego, co ułatwia ewakuację rozrzedzonej wydzieliny [2].
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące inhalacji na kaszel
1. Z czego można zrobić inhalacje na kaszel?
W przypadku mokrego kaszlu zaleca się inhalacje z soli fizjologicznej, czyli 0,9% roztworu chlorku sodu, z roztworu soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego oraz olejków eterycznych, np. z sosny. Na kaszel mokry zalecane są inhalacje z wykorzystaniem hipertonicznego roztworu chlorku sodu, ponieważ przyczyniają się do rozrzedzenia zalegającej wydzieliny.
2. Ile razy można robić inhalacje z soli?
Inhalacje z soli fizjologicznej na kaszel można przeprowadzać nawet 2-3 razy w ciągu dnia. Czas inhalacji powinien wynosić ok. 10 minut, ale nie dłużej. Można do niej wykorzystać miskę z wodą (tzw. parówka) albo specjalnych inhalator dla dzieci lub dorosłych.
3. Kiedy nie wolno robić inhalacji?
Inhalacji na kaszel suchy i mokry nie należy wykonywać, gdy pacjent zmaga się z krwotokami z dróg oddechowych, ma wysoką gorączkę, atak astmy oskrzelowej lub cierpi na poważną niewydolność serca. Stosowanie inhalacji jest przeciwwskazane w przypadku nowotworów oraz niewydolności oddechowej.
Bibliografia:
[1] Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 24.08.2023)).
[2] Krenke K. i in., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja, Lekarz POZ 3/2022, s. 173-192.
[3] Bromboszcz J., Inhalacje, 2015 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/fizjoterapia/fizjoterapia-ukladu-oddechowego/122680,inhalacje (dostęp: 24.08.2023)).
[4] Jakimik P., Inhalacje z soli fizjologicznej na kaszel – czy to skuteczne?, 2018 (witryna internetowa: https://www.nowafarmacja.pl/blog/inhalacje-z-soli-fizjologicznej-na-kaszel-czy-to-skuteczne (dostęp: 24.08.2023)).
