Skip to main content

Kaszel może mieć bardzo wiele przyczyn, a w zależności od źródła jego charakter może być różny. Stosowany w medycynie podział obejmuje dwa rodzaje kaszlu: kaszel suchy i kaszel mokry. Właściwe rozpoznanie rodzaju kaszlu, z jakim mamy do czynienia, ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o podejście do leczenia. Ropny kaszel produktywny leczy się bowiem w inny sposób niż uporczywy kaszel suchy. Kaszel mokry czy suchy – jak rozpoznać i leczyć oba rodzaje kaszlu? Odpowiadamy!

Spis treści:

Kaszel suchy i mokry – co to jest? Jak odróżnić kaszel mokry od suchego?

Z fizjologicznego punktu widzenia kaszel można postrzegać dwojako – jako naturalnych odruch obronny organizmu, umożliwiający oczyszczenie górnych dróg oddechowych z zalegającej w nich wydzieliny albo jako objaw chorobowy spowodowany pobudzeniem któregoś z elementów odruchu kaszlowego. Podział ze względu na charakter kaszlu obejmuje kaszel suchy i kaszel produktywny (mokry, wilgotny)1,2.

Rozróżnienie kaszlu umożliwia stwierdzenie obecności lub braku wydzieliny, którą odkrztuszamy podczas kasłania. Wydzielina z dróg oddechowych, zwana też flegmą, jest gęsta, lepka i ma przezroczystą, białą lub żółtą barwę. Bezbarwny śluz najczęściej świadczy o wirusowym pochodzeniu kaszlu, natomiast ropny sugeruje, że infekcja ma charakter bakteryjny1,2. Diagnozę powinien postawić lekarz.

Warto jeszcze dodać, że kaszel może być ostry, podostry lub przewlekły. Ostry występuje poniżej 3 tygodni, podostry od 3 do 8, z kolei przewlekły utrzymuje się ponad 8 tygodni2.

Przyczyny kaszlu – jakie są?

Kaszel to najczęstszy objaw chorób układu oddechowego1. Przyczyny wystąpienia kaszlu można podzielić ze względu na jego charakter.

Kaszel suchy – przyczyny

Kaszel suchy zwykle wywoływany jest przez chorobotwórcze drobnoustroje. Wskazywać może przede wszystkim na zakażenie wirusami lub bakteriami (infekcja bakteryjna częściej dotyczy dzieci niż dorosłych). Inne możliwe przyczyny kaszlu suchego to1,2:

  • astma,
  • choroba śródmiąższowa płuc,
  • niewydolność serca,
  • utknięcie ciała obcego w gardle,
  • przyjmowanie niektórych leków na nadciśnienie.

Kaszel mokry – przyczyny

Wskazaniu przyczyny kaszlu produktywnego może pomóc określenie charakteru wydzieliny z dróg oddechowych1,2:

  • plwocina ropna (kolor żółty lub zielony) – zakażenie zatok przynosowych, oskrzeli lub płuc,
  • ropna plwocina w dużych ilościach – rozstrzenie oskrzeli, pęknięcie ropnia płuca do oskrzela,
  • plwocina o nieprzyjemnym zapachu – charakterystyczna dla zakażeń bakteryjnych (beztlenowcami),
  • gęsta, lepka, śluzowa plwocina występująca głównie rano – przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła obturacyjna choroba płuc,
  • przezroczysta i lepka plwocina – astma, rzadziej gruczolakorak,
  • plwocina z grudkami i czopami – grzybica, mukowiscydoza,
  • plwocina z cząstkami pokarmu – przetoki tchawiczo-przełykowe, zaburzenia połykania,
  • plwocina z krwistym zabarwieniem – urazy, skazy krwotoczne, rozstrzenie oskrzeli, gruźlica, nowotwór.

Objawy w zależności od rodzaju kaszlu

Przy suchym kaszlu charakterystyczne jest uczucie drażnienia w tchawicy – jakby głęboko w gardle tkwiło ciało obce. Przez nie dochodzi do napadów kaszlu lub częstego pokasływania. Co istotne, dolegliwość nie powoduje odkrztuszania wydzieliny. Męczący suchy kaszel często wskazuje na rozwijające się przeziębienie i towarzyszą mu symptomy takie jak katar, drapanie w gardle, niewielka gorączka, ból mięśni czy ból głowy1,3.

Kaszel mokry jest głębszy i ma bardziej bulgoczący wydźwięk niż suchy. Cechuje się obecnością zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych, którą odkrztuszamy podczas kaszlu. Mokry kaszel może występować zarówno w dzień, jak i w nocy, zaburzając spokojny sen. Wraz z kaszlem występować może ból gardła i gorączka1,3.

Kiedy kaszel wymaga konsultacji z lekarzem?

Należy skonsultować się z lekarzem warto przede wszystkim wtedy, gdy występuje1:

  • kaszel spowodowany zachłyśnięciem ciałem obcym (jeśli ciała obcego nie udało się usunąć z układu oddechowego, a duszność się nasila),
  • kaszel z odkrztuszaniem różowej, pienistej wydzieliny, połączony z silną dusznością,
  • kaszel przebiegający ze słyszalnymi świstami w płucach i nasilającą się dusznością,
  • duszący kaszel z odrywającą się krwistą wydzieliną,
  • kaszel, po którym nastąpiła utrata przytomności,
  • kaszel u dziecka niereagujący na leczenie.

Jak wygląda leczenie kaszlu mokrego i suchego?

Leki na kaszel powinno się dobierać stosownie do jego charakteru, a także przyczyny, która go wywołała. W leczeniu kaszlu suchego zastosowanie znajdują głównie leki przeciwkaszlowe, natomiast na mokry kaszel stosuje się leki wykrztuśne, mukoregulatory, leki mukolityczne i leki mukokinetyczne. Najczęściej są to leki dostępne bez recepty w aptece i występują w postaci syropów lub tabletek. W przypadku niektórych leków do ich wykupienia konieczna jest recepta4.

Zadaniem leków przeciwkaszlowych jest hamowanie odruchu kaszlu, co nie jest pożądane przy kaszlu mokrym. Leczenie kaszlu produktywnego ma na celu ułatwienie usuwania nadmiaru wydzieliny z dróg oddechowych i/lub normalizację wydzielania śluzu w drogach oddechowych. W związku z tym syrop na kaszel mokry nie powinien być stosowany na kaszel suchy i odwrotnie4.

Domowe sposoby na suchy i mokry kaszel

Kaszel suchy czy mokry – zarówno na jeden, jak i drugi zastosować można domowe sposoby leczenia, które będą stanowić wsparcie dla farmakoterapii. Ulgę w kaszlu przynieść powinny takie domowe sposoby na kaszel jak3,4:

  • inhalacje z wykorzystaniem soli fizjologicznej lub olejków eterycznych (np. miętowego, z drzewa herbacianego czy eukaliptusowego),
  • oklepywanie pleców dłonią ułożoną w tzw. łódeczkę (ułatwi odkrztuszanie flegmy),
  • podawanie miodu przed snem celem złagodzenia kaszlu nocnego,
  • nawilżanie powietrza w domu,
  • częste wietrzenie pomieszczeń.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

  1. Kiedy kaszel suchy a kiedy mokry?

Z kaszlem mokrym mamy do czynienia wtedy, gdy podczas kasłania odkrztuszana jest wydzielina. Suchy kaszel jest bardziej uciążliwy.

  1. Jaki kaszel powinien zaniepokoić?

Powodem do obaw jest kaszel, któremu towarzyszą duszności i problemy z oddychaniem. Skłonić do wizyty u lekarza powinno krwioplucie.

 

Bibliografia:

  1. Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 2022.09.06.)).
  2. Szczeklik W., Jankowski M., Jassem E. i in., Kaszel, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2020 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.16 (dostęp: 2022.09.06.)).
  3. Skotnica B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina (dostęp: 2022.09.06.)).
  4. Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Krenke K. i in., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 4/2016.