Kaszel jest mimowolnym odruchem fizjologicznym. Jednak w zależności od jego rodzaju, częstotliwości i intensywności może wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. Zwłaszcza mokry kaszel u dzieci może być oznaką choroby płuc. Zobacz, o czym może świadczyć obecność kaszlu produktywnego i dowiedz się, jak szybko pomóc dziecku pozbyć się zalegającej wydzieliny.
Spis treści:
- Po czym rozpoznać mokry kaszel u dziecka?
- Jakie są główne choroby płuc u dzieci?
- Co jeszcze może być przyczyną mokrego kaszlu u małych dzieci?
- Inne przyczyny kaszlu u dzieci
- Jak pomóc dziecku przy mokrym kaszlu?
Po czym rozpoznać mokry kaszel u dziecka?
Kaszel mokry (produktywny) to kaszel pojawiający się wtedy, gdy w drogach oddechowych zalega wydzielina. Jej obecność wymusza odruch kasłania, podczas którego dziecko odkrztusza zgromadzoną plwocinę. Kaszel mokry łatwo rozpoznać nie tylko po obecności odrywającej się wydzieliny, ale także głębokim dźwięku. Czasami dziecko ma trudności z odkrztuszeniem flegmy, co doprowadza je do odruchu wymiotnego lub wymiotów. Niekiedy też, zwłaszcza u maluchów, pojawiają się problemy z efektywnym kasłaniem i wypluciem wydzieliny. Wówczas dzieci połykają flegmę, co może prowadzić do wystąpienia bólu brzucha [1].
Jakie są główne choroby płuc u dzieci?
Produktywny kaszel pojawia się najczęściej w wyniku choroby płuc. Do najczęściej diagnozowanych u najmłodszego pokolenia należy zapalenie płuc.
Przyczyny zapalenia płuc
W zależności od wieku dziecka może być wywołane [2]:
- u noworodków przez bakterie pochodzące od matki (zakażenie podczas porodu) np. paciorkowiec bezmleczności, pałeczka okrężnicy (bakteria E. Coli), pałeczki listeriozy;
- u dzieci od 3. tygodnia do 3. miesiąca życia przez bakterie np. pneumokoki (Streptococcus pneumoniae), gronkowiec złocisty, pałeczkę krztuśca, rzadziej przez wirusy;
- u dzieci od 4. miesiąca do 4. roku życia przez zakażenie wirusowe lub pneumokoki;
- u dzieci pomiędzy 5. a 15. rokiem życia przez bakterie Streptococcus pneumoniae lub tzw. bakterie atypowe np. mykoplazmę (Mycoplasma pneumoniae).
Objawy zapalenia płuc u dzieci
W przypadku bakteryjnego zapalenia płuc u dzieci spowodowanego najczęściej atakującym patogenem, czyli Streptococcus pneumoniae, charakterystycznymi objawami są [2]:
- wysoka gorączka;
- bóle brzucha;
- kaszel początkowo mokry, a potem produktywny.
Przy zakażeniu bakteriami Mycoplasma pneumoniae pojawia się jedynie lekko podwyższona temperatura, suchy kaszel, świszczący oddech oraz bóle głowy i złe samopoczucie. W poważniejszych sytuacjach może wystąpić niewydolność oddechowa. Oprócz typowych objawów ze strony układu oddechowego stwierdzanych podczas badania przedmiotowego, w RTG klatki piersiowej można zauważyć obecność nacieku zapalnego w pęcherzykach płucnych lub w tkance śródmiąższowej płuc [2].
Co jeszcze może być przyczyną mokrego kaszlu u małych dzieci?
Wystąpienie kaszlu produktywnego może wskazywać na inne choroby układu oddechowego. Jedną z nich jest śródmiąższowe zapalenie płuc. Manifestacja objawów nie jest tu tak charakterystyczna jak dla tradycyjnego zapalenia płuc. Aczkolwiek u większości dzieci pojawiają się przyspieszony oddech, duszność, problemy z oddychaniem, nietolerancja wysiłku oraz przewlekły kaszel, który najczęściej jest suchy [3], ale może też mieć charakter kaszlu produktywnego. Choroby śródmiąższowe płuc, takie jak zapalenie płuc, najczęściej są związane z narażeniem na czynniki zewnętrzne. Natomiast inne schorzenia, takie jak sarkoidoza mogą wynikać z chorób układowych tkanki łącznej [3].
Przyczyną mokrego kaszlu u dzieci może być też gruźlica. Co prawda jest to rzadko diagnozowana choroba, ale zazwyczaj dotyczy ona płuc. Jej objawy nie są charakterystyczne, ponieważ przypominają inne choroby układu oddechowego. Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości należą początkowo suchy, a potem produktywny kaszel z odkrztuszaniem śluzowej lub ropnej wydzieliny, bóle w klatce piersiowej, duszności, stany podgorączkowe, osłabienie organizmu i brak łaknienia [4].
Inne przyczyny kaszlu u dzieci
Kaszel, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, może również pojawić się u dzieci z innych powodów. Wśród rzadszych przyczyn wystąpienia tego objawu można wymienić takie choroby jak np. [5]:
- wady wrodzone układu oddechowego u dzieci;
- wady wrodzone układu sercowo-naczyniowego;
- obecność ciała obcego w drogach oddechowych;
- dysplazja oskrzelowo-płucna;
- wrodzone niedobory odporności;
- mukowiscydoza (choroba genetyczna, podczas której dochodzi do zwiększonej produkcji i zalegania lepkiego i gęstego śluzu w układzie oddechowym);
- refluks żołądkowo-przełykowy;
- alergia pokarmowa;
- zarostowe zapalenie oskrzelików.
Jak pomóc dziecku przy mokrym kaszlu?
Niezależnie od tego, czy jest to noworodek, niemowlę, małe, czy starsze dziecko, przy objawach chorób układu oddechowego ważne są diagnostyka i leczenie, by nie doszło do powikłań. Pediatra, do którego należy zgłosić się z dzieckiem, ustali przyczynę mokrego kaszlu oraz wdroży odpowiednie postępowanie medyczne.
W domu też można pomóc dziecku w leczeniu produktywnego kaszlu, stosując się do kilku zasad [1]:
- dbaj o regularne nawadnianie malucha odpowiednią ilością płynów;
- nawilżaj powietrze w pomieszczeniach (wilgotność na poziomie 40–60%) i utrzymuj w nich optymalną temperaturę (18–20°C);
- ułóż głowę i ramiona dziecka w nocy na dodatkowej poduszce;
- oklepuj plecki malucha i rozśmieszaj go, bo wtedy łatwiej przyjdzie mu odkrztuszanie wydzieliny;
- myjcie często ręce, by zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji;
- nie narażaj dziecka na kontakt z dymem papierosowym, który podrażnia drogi oddechowe.
W razie potrzeby, by ułatwić dziecku odkrztuszanie wydzieliny, możesz podać mu leki wykrztuśne [1] np. w postaci syropu lub kropli.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Kaszel mokry u dziecka – najczęściej zadawane pytania
1. Czy kaszel u dziecka zawsze świadczy o rozwoju choroby?
Kaszel może oznaczać, że w organizmie rozwija się lub toczy stan zapalny. Mogą to być zapalenia płuc i oskrzeli, przewlekłe choroby lub rzadkie choroby układu oddechowego. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze kaszel jest oznaką infekcji. Jest to naturalny, obronny odruch organizmu, który może pojawić się np. w odpowiedzi na aspirację ciała obcego lub kontakt z czynnikami drażniącymi drogi oddechowe np. dym papierosowy.
2. Czy Deflegmin można stosować przy zapaleniu płuc u dziecka i niemowlaka?
Jeżeli chorobie towarzyszy kaszel mokry można stosować leki wykrztuśne zawierające substancję czynną chlorowodorek ambroksolu, takie jak krople Deflegmin Baby lub syrop Deflegmin Junior, leki dla dzieci powyżej 1. roku życia. Można je stosować w leczeniu ostrych i przewlekłych chorobach płuc z uciążliwym, mokrym kaszlem. Ich zażywanie pomaga w oczyszczaniu dróg oddechowych i usuwaniu zalegającej w nich wydzieliny [6].
Bibliografia:
- Wieczorek-Stawińska W., Kaszel u dziecka – rodzaje, przyczyny, jak pomóc dziecku?, 2024 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/75933,kaszel-u-dziecka-rodzaje-przyczyny-jak-pomoc-dziecku (dostęp: 11.07.2024)).
- Lange J., Zapalenie płuc u dzieci, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/137964,zapalenie-pluc (dostęp: 11.07.2024)).
- Lange J., Choroby śródmiąższowe płuc u dzieci, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/151711,choroby-srodmiazszowe-pluc-u-dzieci (dostęp: 11.07.2024)).
- Augustynowicz-Kopeć E. i in., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania, leczenia i zapobiegania gruźlicy u dorosłych i dzieci, Pneumonologia i Alergologia Polska 2013, tom 81, nr 4, strony 323–379.
- Grzela E., Kaszel przewlekły u dziecka – gdzie szukać przyczyny?, 2023 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/kaszel-przewlekly-u-dziecka-gdzie-szukac-przyczyny-1187264 (dostęp: 11.07.2024)).
- Witryna internetowa: https://deflegmin.pl/rodzina-deflegmin/deflegmin-dla-dzieci/
