Jaki syrop wykrztuśny wybrać na kaszel mokry?

Kaszel mokry oznacza, że organizm toczy walkę z patogenami. To swoisty mechanizm obronny, którego zadanie polega na wyeliminowaniu drobnoustrojów. Jednocześnie bywa jednak męczący, uciążliwy i wpływa na gorsze samopoczucie. Aby szybciej pozbyć się kaszlu mokrego, zwykle w pierwszej kolejności sięgamy po leki wykrztuśne. Na czym polega ich działanie? Jak wybrać lek na kaszel produktywny? Kiedy warto skonsultować się z lekarzem? Odpowiadamy!

Kaszel mokry – skąd się bierze? Rodzaje kaszlu

Kaszel to odruch obronny organizmu powodujący usunięcie wydzieliny lub ciał obcych z górnych dróg oddechowych. Pobudzany jest, gdy dochodzi do podrażnienia niektórych receptorów, np. pod wpływem pyłu czy patogenów. Jego zadaniem jest oczyszczanie dróg oddechowych z gęstej wydzieliny oraz ochrona ich przed mikrouszkodzeniami (utrudnia kontakt drażniących czynników z drogami oddechowymi)¹.

Oczyszczanie dróg oddechowych odbywa się za pomocą wzrostu ciśnienia podczas wydechu – zalegające patogeny są wyrzucane na zewnątrz².

Mechanizm ten wyjaśnia również, dlaczego tak łatwo zarazić się od osoby przeziębionej – drobnoustroje chorobotwórcze trafiają do powietrza, więc bliski kontakt z osobą chorą sprawia, że mogą przeniknąć do zdrowego organizmu.

Ze względu na czas trwania, wyróżnia się kaszel¹:

• ostry – dolegliwość występuje do 21 dni;
• podostry – dokucza od 21 dni do 2 miesięcy;
• przewlekły – długotrwały, utrzymuje się dłużej niż 2 miesiące.

Kaszel najczęściej jest objawem zakażenia górnych dróg oddechowych. W przebiegu infekcji rodzaj kaszlu może się zmieniać. Zwykle w początkowym etapie pojawia się kaszel suchy, który z czasem ewoluuje w mokry, tzw. kaszel produktywny¹.

Do tej transformacji dochodzi przede wszystkim na skutek zagęszczenia się śluzu w drogach oddechowych. Sytuacji nie sprzyja fakt, iż zwykle obecność kaszlu mokrego łączy się z etapem odwodnienia organizmu na skutek infekcji¹. Brak odpowiedniego poziomu nawodnienia dodatkowo sprzyja gęstości śluzu. Obecność kaszlu mokrego wiąże się z odruchem odkrztuszania wydzieliny, określanej jako plwocina².

Lek wykrztuśny ma za zadanie rozrzedzić wydzielinę i ułatwić jej odkrztuszanie. Co istotne, leczenie kaszlu mokrego nie polega na jego wyhamowaniu, tylko na nasileniu odruchów kaszlowych. Dzięki temu drogi oddechowe szybciej oczyszczają się z zalegającego śluzu².

Lek wykrztuśny na mokry kaszel – jak działa?

Zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną do grupy leków niezbędnych w łagodzeniu kaszlu mokrego zalicza się preparaty³:

• mukolityczne – redukują lepkość wydzieliny, jest ona bardziej płynna;
• mukokinetyczne – pobudzają ruchliwość nabłonka rzęskowego;
• sekretolityczne – nawadniają wydzielinę i zwiększają jej płynność.

Ich celem jest zwiększenie odruchu kaszlowego, co wspomaga szybsze oczyszczanie dróg oddechowych z plwocin. Lek wykrztuśny wpływa na zmianę składu śluzu i jego wydzielanie (rozrzedza go).¹ Niektóre leki wykrztuśne poprawiają również ruchliwość nabłonka rzęskowego – korzystnie wpływa on na rozrzedzenie wydzieliny i “wymiatanie” patogenów (łagodzi ognisko zapalne)1 oraz zmniejszenie lepkości śluzu⁴.

Lek wykrztuśny zwiększa ilość wydzieliny (rozrzedza się gęsty śluz, co wpływa na większą ilość plwocin) i wzmaga odruchy kaszlowe⁵ – pozwala to na szybsze pozbycie się patogenów. Dodatkowo leki na kaszel mokry mają działanie przeciwzapalne i blokują dalszy rozwój infekcji¹.

Syrop wykrztuśny – jak wybrać? Co powinien zawierać?

Leki wykrztuśne przede wszystkim rozrzedzają wydzielinę i nasilają odkrztuszanie. Dlatego powinny bazować na składnikach aktywnych, wpływających na zmiany fizyczno-chemiczne śluzu³. Leki dostępne są m.in. w postaci syropu na kaszel z flegmą czy tabletek, w większości kupić je można w aptece stacjonarnej lub aptece internetowej bez recepty.

Wybierając odpowiedni lek na kaszel mokry, zwróć uwagę, czy jego skład bazuje na jednej z poniższych substancji³:

• ambroksol,
• gwajafenezyna,
• karbocysteina,
• erdosteina,
• bromheksyna.

Gwajafenezyna jest substancją zwiększającą płynność śluzu. Podobne działanie ma karbocysteina, choć dodatkowo sprzyja łagodzeniu stanu zapalnego i zwiększa stężenie przyjmowanych antybiotyków. Erdosteina korzystnie wpływa na poprawę ruchów rzęskowych i przyspieszenie leczenia kaszlu mokrego. Z kolei bromheksyna redukuje lepkość śluzu i nasila częstotliwość odkrztuszania³.

Lek wykrztuśny może bazować również na ambroksolu. Jest on pochodną bromheksyny, jednak w odróżnieniu od niej, jego działanie jest nieco silniejsze i trwa dłużej. Zwiększa płynność śluzu oraz³:

• pobudza ruchliwość rzęsek,
• łagodzi stany zapalne,
• przyspiesza leczenie kaszlu mokrego.

Leki wykrztuśne, z zawartością ambroksolu, polecane są w łagodzeniu kaszlu zarówno w przebiegu ostrym, jak i przewlekłym³. Składnik ten ma również właściwości surfaktantowe,⁶ co oznacza, że zwiększa drożność płuc i tym samym poprawia oddychanie.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że kobiety w ciąży i karmiące piersią stosowanie syropu na kaszel powinny skonsultować z lekarzem. U przyszłych mam niektóre leki mogą bowiem spowodować powikłania ciążowe.

Co na kaszel u dziecka przy przeziębieniu lub grypie?

Wybierając preparat na kaszel mokry u dziecka, warto stosować leki przeznaczone dla najmłodszych. Zawierają one odpowiednie dawki substancji, dzięki czemu są dopasowane do dziecięcego organizmu⁷. Leki dla dorosłych mogą zawierać zbyt duże stężenie substancji czynnych. Plusem jest to, że syropy dla dzieci powyżej 1. roku życia i młodszych często mają dobry, np. malinowy, smak.

Leki wykrztuśne dla dzieci bazować powinny na tych samych składnikach, co leki dla dorosłych (różnica polega tylko na stężeniu substancji). Dlatego więc najbardziej zalecane są tabelki lub syropy na kaszel mokry, zawierające: ambroksol, bromheksynę czy karbocysteinę⁷.

Wsparciem w leczeniu kaszlu mokrego są również leki wykrztuśne dla dzieci, zawierające wyciągi roślinne i ziołowe. Należy jednak na uwadze mieć fakt, iż ich skuteczność jest dość niska. Najczęściej w tabletkach na kaszel lub syropach wykrztuśnych stosuje się wyciąg z³:

• liści bluszczu pospolitego,
• jeżówki purpurowej,
• tymianku pospolitego.

Dobrze dobrany lek wykrztuśny pomaga w szybszej walce z kaszlem mokrym. Preparaty te najczęściej dostępne są bez recepty, mogą posłużyć więc jako “pierwsza pomoc” przy męczącym kaszlu lub jako wsparcie przy leczeniu głównym. Przed zastosowaniem produktów wykrztuśnych należy dokładnie przeczytać ulotkę.

Syrop na kaszel mokry, podobnie jak i tabletki o wykrztuśnym działaniu, powinien być dostosowany do wieku chorego (dziecko vs. dorosły), ze względu na różnice w stężeniu substancji aktywnych. Każdą infekcję i niepokojące objawy warto skonsultować z lekarzem-internistą.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jakie leki bez recepty są najlepsze na kaszel mokry?

Na kaszel z flegmą należy przyjmować syrop lub tabletki wykrztuśne ułatwiające odrywanie się i usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych. Dostępne są różne leki na kaszel mokry, np. Deflegmin, Mucosolvan, Flavamed czy Bronchosol.

2. Czy syrop wykrztuśny wzmaga kaszel?

Zadaniem leków wykrztuśnych jest przyspieszenie usuwania flegmy, a co za tym idzie, nasilają kaszel.

Bibliografia:

1. Schönknecht K., Krauss H. i inni, Leczenie kaszlu w przebiegu infekcji dróg oddechowych – efekt połączenia związków czynnych pochodzenia naturalnego z tymolem, Wiadomości Lekarskie, 2016, 69,6.
2. Kaszel – Objawy – Medycyna Praktyczna dla pacjentów (mp.pl), dostęp: 30.07.2021.
3. Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 2016, 4.
4. Mrówka-Kata K., Kata D. i inni, Miejsce leków mukolitycznych w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, Forum Medycyny Rodzinnej, 2010, 4, 1.
5. Na jakiej zasadzie działają syropy na kaszel mokry i suchy? – Objawowe leczenie infekcyjnego zapalenia dróg oddechowych – Pulmonologia – 5000 pytań z pediatrii – Medycyna Praktyczna dla lekarzy (mp.pl), dostęp: 30.07.2021.
6. Doniec Z., Ambroksol – lek o wielokierunkowym działaniu z możliwościami stosowania w astmie oskrzelowej, Lekarz POZ, 2021, 1.
7. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A., Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, Lek w Polsce, 2019, 11, 29.