Infekcje dróg oddechowych zazwyczaj występują jesienią i zimą. Bakterie, wirusy lub grzyby mogą zaatakować odcinki górnych dróg oddechowych, takie jak nozdrza lub gardło oraz dolne drogi oddechowe np. płuca lub oskrzela. Chociaż większość z nich jest łagodna, źle leczone mogą też stanowić zagrożenie dla zdrowia. Dowiedz się więcej o infekcjach dróg oddechowych.
Spis treści:
- Skąd się biorą infekcje dróg oddechowych?
- Jakie są przyczyny infekcji dróg oddechowych?
- Jakie są objawy infekcji dróg oddechowych?
- Jakie są metody leczenia infekcji dróg oddechowych?
Skąd się biorą infekcje dróg oddechowych?
Infekcje dróg oddechowych należą do najczęstszych chorób, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego lub pediatry. Do infekcji dochodzi, gdy mikroorganizm, który może wykorzystać organizm jako żywiciela i uszkodzić jego funkcje biologiczne, atakuje tkankę górnych lub dolnych dróg oddechowych. Uniemożliwia jej normalne funkcjonowanie i wywołuje reakcję układu odpornościowego mającą na celu jego zwalczanie [1]. Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą kropelkową. Jeżeli patogen zaatakuje górne drogi oddechowe, infekcja może zająć jamę nosową, jamę ustną, gardło, migdałki i część krtani. W przypadku zakażeń dolnych dróg oddechowych choroba może objąć krtań, tchawicę, oskrzela lub płuca [2].
Jakie są przyczyny infekcji dróg oddechowych?
W przypadku ostrych zakażeń wywołujących zapalenie górnych lub dolnych dróg oddechowych patogenami odpowiedzialnymi za chorobę mogą być [3]:
- wirusy np. adenowirusy, herperswirusy, koronawirusy, wirusy grypy i paragrypy;
- bakterie np. gronkowiec złocisty, dwoinka zapalenia płuc, prątek gruźlicy, paciorkowce;
- grzyby np. Candida.
W przypadku nawracających zapaleń przyczyn należy szukać zarówno w samym układzie oddechowym, jak i w innych chorobach ogólnoustrojowych. Mogą to być m.in. alergie, wady wrodzone, choroby autoimmunologiczne, wrodzone lub nabyte zaburzenia odporności, choroby przewodu pokarmowego, choroby nerek, endokrynologiczne lub nawet niewłaściwie przeprowadzone leczenie wcześniejszych zakażeń (np. źle dobrana antybiotykoterapia) [4].
Jakie są objawy infekcji dróg oddechowych?
Objawy chorób zależą od tego, czy jest to infekcja górnych dróg oddechowych, czy dolnych, czy ma ona charakter wirusowy, czy bakteryjny.
Do najczęstszych chorób w odcinku górnych dróg oddechowych zaliczają się:
- zapalenie błony śluzowej nosa i zapalenie zatok przynosowych (przeziębienie): wywołane przez wirusy, typowe objawy infekcji to katar, kichanie, kaszel, ból gardła, stan podgorączkowy lub gorączka, bóle głowy i ogólnie złe samopoczucie [5];
- ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych: w łagodniejszej postaci wywołane przez wirusy, a trwające dłużej i często kończące się powikłaniami spowodowane przez bakterie; manifestuje się głównie gorączką i silnym bólem gardła oraz bolesnym powiększeniem węzłów chłonnych podżuchwowych [1].
Do infekcji dróg oddechowych zaliczają się również ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego, ostre podgłośniowe zapalenie krtani (krup), któremu towarzyszy kaszel, chrypka i świst krtaniowy oraz ostre zapalenie nagłośni i zapalenie tchawicy [1].
Natomiast zakażenia dolnych dróg oddechowych charakteryzują się przeważnie cięższym stanem klinicznym chorego oraz przewagą infekcji bakteryjnych nad wirusowymi [6]. Charakterystycznym objawem infekcji takich jak ostre zapalenie oskrzeli, grypa, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub zapalenie płuc jest kaszel – często silny i uciążliwy. Zwykle towarzyszy mu odkrztuszanie lub zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych. Nocny kaszel może utrudniać sen i zasypianie [7].
Jakie są metody leczenia infekcji dróg oddechowych?
Przed rozpoczęciem leczenia chorób dróg oddechowych u dzieci lub osób dorosłych ważna jest diagnostyka. Szczególnie w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych należy zróżnicować, czy zakażenie ma charakter wirusowy, czy bakteryjny. W przypadku wątpliwości lekarz może zalecić pobranie wymazu z gardła lub nosa i wykonanie posiewu [1]. Właściwa diagnoza jest bardzo ważna, by bez potrzeby nie stosować antybiotyków, które zaleca się jedynie w chorobach o podłożu bakteryjnym [3].
W większości przypadków infekcji dróg oddechowych stosuje się leczenie objawowe, na które składają się leki przeciwbólowe, środki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i – w przypadku kataru – obkurczające naczynia i zmniejszające ilość wydzieliny. Ponadto ważne jest nawadnianie organizmu, odpoczywanie, a w przypadku mokrego kaszlu sięganie po syropy lub tabletki [3]. Na uciążliwy kaszel mokry może pomóc lek z rodziny Deflegmin, zawierający substancję czynną – chlorowodorek ambroksolu, który rozrzedza zalegającą wydzielinę, ułatwia jej odkrztuszanie oraz łagodzi kaszel [8].
Antybiotykoterapia najczęściej jest stosowana przy anginie ropnej lub bakteryjnych infekcjach dolnych dróg oddechowych np. zapaleniu płuc. Zasadność przyjmowania antybiotyków powinny potwierdzić badania lekarskie i ocena badania radiologicznego (prześwietlenia). Wskazanie do stosowania antybiotyków takich jak amoksycylina lub azytromycyna, występuje tylko w przypadku podejrzenia zakażenia jakąś konkretną bakterią. W przypadku podejrzenia infekcji grzybiczej stosuje się także leki przeciwgrzybicze [3, 7].
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Infekcje dróg oddechowych – najczęściej zadawane pytania:
1. Po czym poznać infekcje górnych dróg oddechowych?
Objawy infekcji górnych dróg oddechowych mogą obejmować następujące dolegliwości:
- ból głowy, mięśni i stawów;
- ból i drapanie w gardle;
- zatkany nos lub katar;
- kichanie;
- kaszel;
- zmniejszenie lub utrata węchu i smaku;
- stan podgorączkowy lub gorączka;
- chrypka;
- flegma;
- zmęczenie;
- trudności w oddychaniu.
2. Jak zapobiegać infekcjom dróg oddechowych?
Nie można zagwarantować, że nie zachorujesz, ale profilaktyka jest bardzo ważna w zmniejszaniu ryzyka złapania grypy lub innego rodzaju infekcji. Podstawą jest dbanie o higienę osobistą, zwłaszcza mycie rąk i niedotykanie brudnymi dłońmi oczu, ust i nosa. W okresie zwiększonego ryzyka zachorowań, czyli jesienią, zimą i wczesną wiosną należy unikać zatłoczonych, dusznych miejsc, gdzie przebywa wiele osób. Ważne jest również wzmocnienie układu odpornościowego, by lepiej radził sobie z potencjalnymi patogenami. Wskazane jest zadbanie o podaż w diecie składników odżywczych takich jak witaminy A, C, D i E oraz składników mineralnych, zwłaszcza cynku, selenu, żelaza i manganu. Warto także dbać o regularną aktywność fizyczną, zwłaszcza na świeżym powietrzu.
Bibliografia:
- Biernat M., Zakażenia górnych dróg oddechowych: https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/mikrobiologia/files/Zakazenia_gornych_drog_oddechowych_pop.pdf (dostęp: 25.06.2024)).
- Radlak K., Układ oddechowy człowieka, 2022 (witryna internetowa: https://fizjoterapeuty.pl/anatomia/uklad-oddechowy.html (dostęp: 25.06.2024)).
- Czarnik A., Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ, 2021 (witryna internetowa: https://www.termedia.pl/poz/Diagnostyka-i-leczenie-wybranych-infekcji-oraz-stanow-zapalnych-drog-oddechowych-Wytyczne-dla-lekarzy-POZ,44492.html (dostęp: 25.06.2024)).
- Brzoznowski W., Przyczyny i diagnostyka nawracających infekcji górnych dróg oddechowych, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/lista/101385,przyczyny-i-diagnostyka-nawracajacych-infekcji-gornych-drog-oddechowych (dostęp: 25.06.2024)).
- Marczak H., Infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci, 2023 (witryna internetowa: https://forumpediatrii.pl/artykul/infekcje-gornych-drog-oddechowych-u-dzieci (dostęp: 25.06.2024)).
- Szmygin-Milanowska K., Milanowski J., Zakażenia dolnych dróg oddechowych, Borgis – Medycyna Rodzinna 1/2002, s. 35-41.
- Biernat M., Zakażenia dolnych dróg oddechowych: https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/mikrobiologia/files/Zakazenia_dolnych_drog_oddechowych.pdf (dostęp: 25.06.2024)).
- Witryna internetowa: https://deflegmin.pl/rodzina-deflegmin/
