Duszący kaszel – kiedy występuje, jak sobie z nim radzić, domowe sposoby?

Duszący kaszel to uciążliwa przypadłość, która może pogorszyć jakość życia, a ze względu na częste napady kaszlu czasem wręcz uniemożliwić codzienne funkcjonowanie. Dotyka w takim samym stopniu zarówno dzieci, jak i dorosłych. Kaszel może mieć wiele źródeł, jednak niezależnie od przyczyny wymaga leczenia. Jak złagodzić męczący kaszel domowymi sposobami? Kiedy warto udać się do lekarza? Jak leczy się suchy i duszący kaszel? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Mokry czy suchy kaszel? Rodzaje kaszlu
• Duszący kaszel – przyczyny
• Co robić w razie wystąpienia kaszlu?
• Męczący i duszący kaszel – diagnostyka
• Jak leczyć kaszel?
• Domowe sposoby na duszący kaszel

Mokry czy suchy kaszel? Rodzaje kaszlu

Kaszel to naturalny odruch pozwalający na oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny lub ciał obcych. Kaszel odruchowy jest wywoływany przez podrażnienie receptorów kaszlowych w oskrzelach. Odruch kaszlowy może być także wywoływany dobrowolnie¹.

Ze względu na charakter kaszel dzieli się na kaszel suchy i mokry kaszel przebiegający z odkrztuszaniem. W medycynie występuje także podział kaszlu z uwagi na czas trwania. Wyróżnia się kaszel ostry (trwający krócej niż 3 tyg.), podostry (3–8 tyg.) i przewlekły (ponad 8 tyg.)^1,2.

Duszący kaszel – przyczyny

Duszący kaszel ostry jest najczęściej objawem zakażenia wirusowego górnych dróg oddechowych (wywołanego koronawirusem, rynowirusem, wirusem RS albo innym), infekcji bakteryjnej lub choroby alergicznej takiej jak nieżyt nosa. Występuje także w wyniku zakrztuszenia się (dostania się ciała obcego do dróg oddechowych), w napadach astmy oskrzelowej i przy niewydolności serca. Wśród najczęstszych przyczyn męczącego ostrego kaszlu wyróżnia się również choroby płuc, w tym m.in. zapalenie płuc, zatorowość płucną czy zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc^1,2.

Kaszel podostry o napadowym charakterze pojawia się najczęściej po przebytym zakażeniu wirusowym dróg oddechowych, kiedy uszkodzony nabłonek dróg oddechowych odnawia się. Z kolei najczęstszą przyczyną duszącego kaszlu przewlekłego jest spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Powodować go może również refluks żołądkowo-przełykowy czy narażenie na zanieczyszczenie powietrza i czynniki drażniące, np. w miejscu pracy^1,2.

Co robić w razie wystąpienia kaszlu?

Kaszel towarzyszący infekcji, nawet jeśli występuje często i jest mocno uciążliwy, najczęściej nie jest powodem do obaw. Poradzić sobie z nim można, stosując domowe sposoby na kaszel. Jeśli jednak kaszlowi towarzyszą inne niepokojące objawy, takie jak uczucie duszności, trudności w oddychaniu, znaczne osłabienie czy krwioplucie, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Bezwzględnie skonsultować się z lekarzem trzeba wtedy, gdy uporczywy kaszel połączony jest z nasilającą się dusznością, z początkowo słyszalnymi świstami w płucach¹.

Męczący i duszący kaszel – diagnostyka

Podstawą rozpoznania jest szczegółowo przeprowadzony wywiad oraz badanie podmiotowe i przedmiotowe. Kluczowe znaczenie ma określenie rodzaju kaszlu, okoliczności wywołujących i łagodzących oraz objawów towarzyszących, które mogą naprowadzić na przyczynę. A wraz z duszącym kaszlem występować może szereg różnych objawów choroby, jak: świszczący oddech, uczucie duszności, ból w klatce piersiowej, uczucie rozbicia czy złe samopoczucie^1,2.

Badania pomocnicze znajdujące zastosowanie w diagnostyce kaszlu to²:

• RTG klatki piersiowej,
• ocena utlenowania krwi,
• badania układu krążenia (EKG, echokardiografia i in.),
• badania układu oddechowego (TK klatki piersiowej, bronchoskopia, badania czynnościowe),
• badania czynnościowe układu oddechowego (np. spirometria),
• w kaszlu mokrym mikrobiologiczne badanie plwociny,
• ocena laryngologiczna.

Jak leczyć kaszel?

Podejście do leczenia duszącego kaszlu zależy od tego, czy jest on objawem infekcji wirusowej, czy wywołało go poważniejsze schorzenie. Jeśli tylko istnieje taka możliwość, stosuje się leczenie przyczyny kaszlu, w przeciwnym razie wdraża się leczenie objawowe. Najczęściej stosuje się syrop na duszący kaszel lub tabletki do ssania. Tylko niektóre leki z tej kategorii sprzedawane są na receptę, resztę można dostać w aptece bez recepty.

Na duszący suchy kaszel stosuje się leki przeciwkaszlowe. Leki przeciwkaszlowe dzielimy na substancje o działaniu obwodowym oraz ośrodkowym. Obwodowo działające leki przeciwkaszlowe dostępne na rynku polskim to pochodne dropropizyny. Do grupy leków o działaniu ośrodkowym należą leki z butamiratem i dekstrometorfanem. Dostępne są także leki opioidowe. Na kaszel mokry u dziecka, podobnie zresztą jak i u osoby dorosłej, podaje się głównie leki mukoaktywne ułatwiające usuwanie nadmiaru wydzieliny i/lub normalizujące wydzielanie śluzu w drogach oddechowych³.

Domowe sposoby na duszący kaszel

Wsparcie dla farmakoterapii może stanowić leczenie domowe. Stosować można samodzielnie przygotowane mikstury na kaszel, np. syrop z cebuli czy z babki lancetowatej. Pomóc w lepszym oddychaniu powinny regularnie przeprowadzane inhalacje z soli fizjologicznej lub z dodatkiem ulubionego olejku eterycznego. Warto pamiętać także o odpowiednim nawilżeniu powietrza i częstym wietrzeniu pomieszczeń w domu.

Kaszel często wykazuje tendencję do nasilania się wieczorem, niekiedy występuje także kaszel nocny, zakłócający spokojny sen. W związku z tym trzeba odpowiednio układać się do leżenia. Na duszący kaszel w nocy powinno pomóc odpowiednie ułożenie głowy, która musi być wyżej niż reszta tułowia. W osiągnięciu prawidłowej pozycji pomóc powinny dodatkowe poduszki.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jak pozbyć się duszącego kaszlu?

Sprawdzonym sposobem jest syrop na suchy kaszel. Dodatkowo można stosować inhalacje, napary ziołowe oraz pić herbaty z miodem i cytryną. Warto pamiętać także o nawilżaniu powietrza w domu i częstym wietrzeniu pomieszczeń.

2. Co na duszący kaszel w nocy?

W przypadku ataków kaszlu w nocy warto przede wszystkim zadbać o to, by głowa była uniesiona, co można osiągnąć poprzez zastosowanie dodatkowych poduszek. Duszący kaszel wzmagać może suche powietrze, dlatego dobrze jest zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza.

Bibliografia:

1. Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 2022.09.06.)).
2. Szczeklik W., Jankowski M., Jassem E. i in., Kaszel, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2020 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.16 (dostęp: 2022.09.06.)).
3. Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Krenke K. i in., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 4/2016.