Choroby płuc – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie

Męczący kaszel, choć wcale nie musi, to niestety może wskazywać na problem z płucami. Pod pojęciem choroby płuc kryje się wiele schorzeń o różnej etiologii, przebiegu i rokowaniu. Do najczęściej występujących należy m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma, mukowiscydoza czy gruźlica, ale też nowotwory płuc. Wśród możliwych objawów chorób płuc występują przede wszystkim kaszel i duszność, trudności z oddychaniem i ból w klatce piersiowej. Sprawdź, jakie jeszcze jednostki chorobowe występują pod ogólnym pojęciem choroby płuc i jak je leczyć.

Spis treści:

• Zapalenie płuc, POChP, sarkoidoza – choroby płuc – jakie są?
• Najczęstsze przyczyny rozwoju chorób płuc
• Choroby płuc – możliwe objawy
• Diagnostyka chorób płuc
• Jak wygląda leczenie schorzeń płuc?

Zapalenie płuc, POChP, sarkoidoza – choroby płuc – jakie są?

Płuca są ważną częścią układu oddechowego, ponieważ umożliwiają przeprowadzanie wymiany gazowej. Tlen przenika z powietrza do krwi, natomiast dwutlenek węgla z krwi do powietrza w pęcherzykach płucnych. Niekiedy jednak pojawiają się poważne problemy z płucami. Nazwy najczęściej występujących chorób płuc wraz z krótkim opisem przedstawiono poniżej:

• zapalenie płuc – stan zapalny obejmujący pęcherzyki płucne lub tkankę śródmiąższową, powodujący przewlekły kaszel. Jest chorobą zakaźną, do zakażenia może dojść drogą kropelkową. Zapalenie płuc u dziecka, podobnie zresztą jak i u osoby dorosłej, dzieli się na szpitalne (środowiskowe, u chorych, którzy nie przebywają w szpitalu) i pozaszpitalne (u chorych przebywających w szpitalu >48 godzin)¹;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – poważne schorzenie układu oddechowego cechujące się trwałym zmniejszeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, czego przyczyną są nieprawidłowości dróg oddechowych i/lub płuc²;
• mukowiscydoza – genetycznie uwarunkowana choroba wynikająca z zaburzenia wydzielania gruczołów zewnątrzwydzielniczych³;
• gruźlica – choroba zakaźna wywołana przez prątki gruźlicy, obejmująca przede wszystkim drogi oddechowe⁴;
• rozedma płuc – nieodwracalne zniszczenia w zakresie części płuc odpowiedzialnej za wymianę gazową, czyli oskrzelików oddechowych i woreczków pęcherzykowych⁵;
• sarkoidoza – choroba polegająca na tworzeniu małych zapalnych guzków w różnych narządach ciała o nieznanej etiologii⁶;
• choroby śródmiąższowe – charakteryzują się postępującym upośledzeniem struktur pęcherzyków płucnych, co prowadzi do zaburzenia budowy płuc i utraty prawidłowej czynności płuc, jaką jest przenoszenie tlenu z powietrza w pęcherzyku płucnym do krwi⁷;
• nowotwory płuc – rak płuc jest najczęściej występującym w Polsce nowotworem złośliwym.

Wszystkie choroby układu oddechowego obejmujące płuca są groźne i każdą należy leczyć. W przeciwnym razie może dojść do nasilenia objawów, a w skrajnych przypadkach nawet może wystąpić stan zagrożenia życia i dojść do zgonu.

Najczęstsze przyczyny rozwoju chorób płuc

Przyczyny rozwoju chorób płuc w dużej mierze zależą od ich rodzaju. Zapalenie płuc w większości przypadków powodują bakterie, a jedynie w 30% wirusy. Ryzyko rozwoju choroby zwiększać mogą różne czynniki, np. podeszły wiek, palenie tytoniu, przewlekła niewydolność serca, POChP, zła higiena jamy ustnej i próchnica czy praca w warunkach narażenia na pyły metali¹. W przypadku POChP za przyczynę choroby uważa się palenie papierosów, ale też narażenie na czynniki środowiskowe takie jak pyły lub gazy². Palenie papierosów i przebywanie w zanieczyszczonym środowisku przyczynia się też do rozwoju rozedmy płuc i innych chorób płuc⁵. Za mukowiscydozą stoją z kolei mutacje genowe³. Jak widać, część czynników wpływających na rozwój chorób płuc jest modyfikowalna, dlatego w ramach ich profilaktyki należy starać się je ograniczać, a najlepiej całkowicie eliminować.

Choroby płuc – możliwe objawy

Objawem wspólnym dla wszystkich wyżej opisanych chorób jest kaszel mokry o przewlekłym charakterze. Przewlekły, męczący kaszel mocno daje się we znaki i negatywnie wpływa na całe życie. Choroby płuc dają najczęściej jednak wiele więcej objawów, w tym m.in.:

• duszący kaszel,
• świszczący oddech,
• problemy z oddychaniem,
• zaburzenia oddychania w czasie snu,
• ból w klatce piersiowej nasilający się przy głębokim oddechu lub kaszlu,
• duszność (wysiłkowa i/lub spoczynkowa)
• poty,
• dreszcze,
• bóle mięśniowe,
• wysoka gorączka.

Diagnostyka chorób płuc

Podstawą diagnostyki problemów z płucami są wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne. Istotne jest też różnicowanie z innymi jednostkami chorobowymi, jak np. przewlekłym zapaleniem oskrzeli. Dlatego pacjent w zależności od wstępnych podejrzeń może zostać skierowany przez lekarza na takie badania jak^1,2,3:

• RTG klatki piersiowej,
• tomografia komputerowa (TK),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• badania laboratoryjne,
• pulsoksymetria i gazometria krwi tętniczej,
• spirometria,
• posiew plwociny,
• ocena tolerancji wysiłku fizycznego.

Jak wygląda leczenie schorzeń płuc?

Jeśli tylko istnieje taka możliwość, chorobę płuc powinno leczyć się przyczynowo. Chory powinien wyeliminować narażenie na czynniki przyczyniające się do rozwoju dolegliwości, np. palacze powinni rzucić palenie. Gdy chorobę wywołały bakterie, jak np. w przypadku zapalenia płuc, stosuje się antybiotykoterapię i leczenie objawowe¹. Leczeniem pierwszego rzutu u chorych na POChP jest regularne stosowanie leku rozkurczającego oskrzela². W przebiegu mukowiscydozy natomiast stosuje się leki mukolityczne, ważne jest też regularne oczyszczanie dróg oddechowych³. W przypadku niektórych chorób zastosowanie znajduje leczenie chirurgiczne. Widać zatem, że podejście do leczenia nieco różni się w zależności od choroby. Plan leczenia przygotowuje lekarz po postawieniu właściwej diagnozy.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące chorób płuc:

1. Jakie mogą być choroby płuc?

Do najczęstszych chorób płuc należą między innymi zapalenie płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, astma i gruźlica.

2. Jakie są objawy chorób płuc?

Wśród możliwych objawów chorób płuc wymienia się wysoką gorączkę, mokry kaszel z odkrztuszaniem flegmy, ból w klatce piersiowej i duszność.

Bibliografia:

1. Mejza F., Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/65040,zapalenie-pluc (dostęp: 2022.11.01.)).
2. Pierzchała W., Niżankowska-Mogilnicka E., Gajewski P. i in., Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.6 (dostęp: 2022.11.01.)).
3. Mazurek H., Mejza F., Mukowiscydoza, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.9 (dostęp: 2022.11.01.)).
4. Mejza F., Gruźlica: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/68756,gruzlica (dostęp: 2022.11.01.)).
5. Mejza F., Rozedma płuc, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2013 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pochp/podstawoweinformacje/54208,rozedma-pluc (dostęp: 2022.11.01.)).
6. Twardowska M., Sarkoidoza, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/148618,sarkoidoza (dostęp: 2022.11.01.)).
7. Witkiewicz I., Choroba śródmiąższowa płuc związana z zapaleniem oskrzelików i złuszczające się śródmiąższowe zapalenie płuc, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/150477,choroba-srodmiazszowa-pluc-zwiazana-z-zapaleniem-oskrzelikow-i-zluszczajace-sie-srodmiazszowe-zapalenie-pluc (dostęp: 2022.11.01.)).